Wózki paletowe, zwane też paleciakami, pojawiają się niemal w każdym magazynie, sklepie budowlanym, hali produkcyjnej czy nawet w mniejszych hurtowniach. Przewożą dziesiątki palet dziennie, a każdy, kto kiedykolwiek przenosił kartony czy beczki, wie jak bardzo ułatwiają życie. Ale czy zastanawiałeś się kiedyś, jak to właściwie jest z ich rejestracją i dozorem technicznym? Czy faktycznie paleciak, którym codziennie sprawnie manewrujesz po magazynie, wymaga oficjalnej kontroli UDT? Odpowiedź nie jest tak oczywista, jak mogłoby się wydawać.
Na pierwszy rzut oka, temat wydaje się czysto formalny – dokumenty, rejestracje, zgłoszenia. Jednak pytanie: „wózki paletowe a UDT” to zagwozdka, z którą boryka się wielu właścicieli firm i pracowników działu BHP.
UDT, czyli Urząd Dozoru Technicznego, obejmuje swoim nadzorem różnego rodzaju urządzenia transportu bliskiego. Zalicza się do nich m.in. suwnice, dźwigi, żurawie – jednym słowem maszyny, które potencjalnie niosą wysokie ryzyko wypadków lub groźnych usterek. Zastanówmy się teraz – gdzie w tym zestawieniu znajduje się popularny ręczny wózek paletowy?
Odpowiedź może Cię zaskoczyć: ręczne wózki paletowe (czyli popularne paleciaki ręczne), nie podlegają dozorowi UDT. Nie wymagają ani rejestracji, ani nadzoru ze strony urzędu – pod warunkiem, że mają wyłącznie napęd ręczny i nie są wyposażone w elementy podnoszące napędzane elektrycznie. Natomiast zupełnie inna historia zaczyna się w momencie, gdy mamy do czynienia z wózkiem paletowym podnoszącym z własnym napędem lub podnośnikiem nożycowym, który unosi towar na wysokość powyżej 2 metrów – wtedy już czeka nas biurokratyczna jazda.
To trochę tak, jak z rowerem i motocyklem – rower prowadzi się na zdrowy rozsądek, a motocykl trzeba zarejestrować, wyposażyć w tablicę i opłacić polisę. Tu działa podobna mechanika. Jeśli paleciak nie ma zasilania elektrycznego, nie musisz martwić się inspekcjami UDT. Proste? Teoretycznie tak, choć jak to w Polsce bywa – są wyjątki.
Skoro ręczne wózki paletowe nie potrzebują nadzoru UDT, czy znaczy to, że można je beztrosko eksploatować latami, aż opadnie im farba, a kółka zaczną skrzypieć jak stary wiatrak? No nie do końca. Odpowiedzialność za stan techniczny paleciaka spada na właściciela lub zarządcę magazynu. Przepisy BHP mówią wprost: każde narzędzie pracy – włącznie z ręcznym wózkiem paletowym – powinno być utrzymane w należytej sprawności technicznej.
Przyznam szczerze, rzadko zdarza się, by ktoś prowadził szczegółową książkę serwisową dla każdego paleciaka, zwłaszcza w mniejszych firmach. Ale większe przedsiębiorstwa bardzo często wprowadzają wewnętrzne procedury przeglądu – wpisując w harmonogram minimum raz do roku, czasem nawet raz na kwartał, sprawdzenie kluczowych elementów takich jak:
Nie ma też przeszkód, by zlecić zewnętrznej firmie przegląd całego parku sprzętowego. Część producentów, jak chociażby polski Zakrem, oferuje wsparcie posprzedażowe, części zamienne i profesjonalną obsługę serwisową, więc można mieć spokojną głowę, że w razie problemu, ktoś przyjdzie z narzędziami i ogarnie temat.
Czy takie kontrole są obowiązkowe z punktu widzenia przepisów prawa? Formalnie – nie, przynajmniej jeśli chodzi o UDT. Ale już Kodeks Pracy i ogólne zasady BHP wymagają, by wyposażyć pracowników w sprawne narzędzia. Jeśli więc zaniedbasz regularną kontrolę i dojdzie do wypadku, konsekwencje mogą być poważne. Niestety – tutaj nie ma taryfy ulgowej.
Z punktu widzenia logistyki magazynowej, sprawny paleciak to nie luksus, ale podstawa bezpieczeństwa i efektywnej pracy. Wyobraź sobie sytuację: pracownik przewozi paletę z butelkami – podłoże jest trochę wilgotne, a hamulec od miesięcy nie działa. Wystarczy jeden nieuważny ruch, jedno potknięcie i cała paleta ląduje na podłodze, a szkło sypie się pod nogi…
To nie fantazja, tylko codzienność wielu magazynów. Dlatego wśród dobrych praktyk (i zdrowego rozsądku) powinny znaleźć się:
Dobrze sprawdzają się tutaj ciekawe, praktyczne rozwiązania, jak choćby systemy kodów QR na sprzęcie – jeden szybki skan telefonem pozwala zgłosić usterkę, zrobić zdjęcie i przesłać informację do osoby odpowiedzialnej za serwis. Taka drobnostka, a oszczędza mnóstwo nerwów i zapobiega poważnym problemom.
Dodajmy jeszcze, że ręczny wózek paletowy to sprzęt, który choć nie podlega UDT, to jednak w razie wypadku – np. poważniejszego uszkodzenia ciała – podlega kontroli Państwowej Inspekcji Pracy (PIP). W praktyce więc, nawet codzienna rutyna może potem stać się kosztownym śledztwem, jeżeli nie zadbamy o prawidłową eksploatację i dokumentację usterek.
Wiem – nie jest to najbardziej fascynujący temat świata. A jednak sprawność ręcznego paleciaka to coś, co wpływa nie tylko na komfort, ale przede wszystkim na bezpieczeństwo pracy. Można by tutaj powołać się na statystyki PIP, które regularnie podpowiadają: wypadki z udziałem wózków magazynowych zdarzają się częściej, niż sądzimy. Czasem wystarczy drobiazg: zużyte kółko albo zacinający się podnośnik i dramat gotowy.
Odpowiedzialny pracodawca, który szkoli pracowników i wyposaża ich w sprawny sprzęt, minimalizuje ryzyko nie tylko wypadków, ale i nieprzyjemnych kontroli. I to się po prostu opłaca – bo naprawa lub wymiana jednej części w paleciaku to koszt znacznie niższy niż przeciętny mandat czy potencjalne odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu pracownika.
Ale są też inne aspekty – czysto ekonomiczne i organizacyjne:
Dbanie o sprzęt to więc nie tylko obowiązek, ale i rodzaj troski o swój biznes. Pomyśl jak o własnym samochodzie – wymieniając klocki hamulcowe, nie myślisz „po co?”, tylko chcesz dojechać bezpiecznie do celu. Z paleciakiem jest podobnie – najlepiej, by po prostu działał i nie zaskakiwał w krytycznej chwili.
Zresztą, jeśli rozważasz rozszerzenie parku maszynowego o inne rozwiązania, warto czasem rzucić okiem na takie opcje jak wózek platformowy, który rozszerza możliwości w pracy z towarem o nietypowych gabarytach.
Na zakończenie, jedno proste przesłanie: nawet jeśli prawo nie nakazuje nadzoru UDT nad ręcznymi paleciakami, twoje własne przepisy wewnętrzne powinny być surowsze – dla bezpieczeństwa, sprawności i zwykłego świętego spokoju.
Nie, jeśli są w pełni ręczne i nie posiadają napędu – nie podlegają rejestracji i obowiązkowym przeglądom UDT.
Wózki paletowe z napędem elektrycznym lub podnośnikiem unoszącym powyżej 2 metrów muszą być zgłoszone do UDT i przechodzić regularne przeglądy.
Zaleca się sprawdzać ich stan codziennie przed pracą, a przeglądy serwisowe przeprowadzać przynajmniej raz w roku.
Za sprawność oraz bezpieczne użytkowanie odpowiada właściciel lub zarządca magazynu – to on powinien organizować przeglądy i naprawy.
.svg)